Terugblik op het Kenniscafé over dieren met Michiel Hooykaas

Het Stedelijk Groenpunt organiseert regelmatig kenniscafe’s met als doel om (bestaande en nieuwe) kennis over natuur en duurzaamheid te delen met de Amsterdammer.  Door een presentatie, een workshop en met na afloop een hapje en drankje, willen we meer mensen inspireren om de natuur te omarmen en mee te bouwen aan de natuurstad Amsterdam.  

Wat we hebben geleerd...

Meer dan een uur zaten we afgelopen woensdag ademloos naar het boeiende verhaal van Michiel Hooykaas te luisteren, die onderzoek deed naar de manier waarop dieren zijn afgebeeld, in media zoals prentenboeken, maar ook televisieprogramma's en zelfs kinderkleding. Een zorgvuldige inspectie van ruim tweehonderd prentenboeken liet zien dat er relatief veel zoogdieren in staan. Met name populair zijn exotische dieren, die we in Nederland alleen in de dierentuin tegenkomen, huisdieren en vee. En als er dan een vogel of een insect de revue passeert, wordt de soort vaak niet specifiek benoemd: dan is het gewoon ‘een vogel’ of 'een vlinder' en geen merel of dagpauwoog. Michiel gaf ook interessante voorbeelden van dieren op kinderkleding... Op truien voor jongens werden vaak dieren afgebeeld die stoer overkomen, en vaak ook dieren die niet (meer) bestaan... zoals dinosauriers. Op meisjekleding stonden poezelige vlinders of dino’s met hartjes ogen. 

Michiel deed onder andere een dierenquiz met kinderen, professionals en volwassenen om erachter te komen wat het effect is van dergelijke beeldvorming, door hen plaatjes van in Nederland veelvoorkomende dieren te laten zien en hen te vragen de naam van de soort erbij te schrijven. De resultaten lieten bijvoorbeeld zien dat maar 0-25% van alle kinderen tot 12 jaar weet hoe een huismus eruit ziet. 

Tijdens de workshop hebben we stapels met tijdschriften doorgebladerd om te kijken of er dieren in voorkwamen en zo ja welke dieren. Alleen in de tijdschriften van Natuurmonumenten worden reële Nederlandse dieren afgebeeld (gelukkig maar 😊), magazines zoals die van Intertoys en de Linda staan veelal tropische dieren en/of geen reële dieren.  

Een voorbeeld

Het mooie voorbeeld wat Michiel gaf was een fictief stukje tekst wat je in elke kinderboek tegen zou kunnen komen: 

‘ Bobbie gaat met de boerin op stap. Ze staan voor een weiland waar vele vogels fluiten en insecten zoemen. In het weiland naast hen staat het schaap te blaten en de hond horen ze blaffen’  

In dit stukje tekst worden expliciet de zoogdieren bij hun naam genoemd en de andere dieren algemeen gehouden. Als we dit nu gaan omdraaien krijgen we deze tekst:

‘ Bobbie gaat met de boerin op stap. Ze staan voor een weiland waar vele merels en grutto's fluiten en bijen en muggen zoemen. In het weiland naast hen staat een wollig zoogdier wat blaat en een ander zoogdier wat blaft’  

Een gemiste kans, is de mening van Michiel Hooykaas. Zijn oproep is dan ook om kinderen (en volwassenen) meer in aanraking te laten komen met inheemse diersoorten die je ook bij naam noemt en reëel worden afgebeeld. Zodat prentenboeken kunnen bijdragen aan het verkleinen van de natuurgap.  

De catering 

Het eten werd gemaakt door Jeffrey Spangenberg van Slow Food Nederland.

* In de bijlage de hand-out met meer informatie over de presentatie van Michiel Hooykaas